میزان خوراک مرغ گوشتی در یک دوره

گوشت مرغ به دلیل مزیت‌هایی از قبیل عدم بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، قابلیت هضم بالا، پایین بودن میزان چربی، بالا بودن پروتئین و… توانسته توجه افراد زیادی را به خود معطوف کند. به‌طوری‌که توسعه این صنعت امروزه در کشور به حدی رسیده است که توانسته بخش قابل‌توجهی از تأمین پروتئین حیوانی را به خود اختصاص دهد.
امروزه به لطف پیشرفت‌هایی که درزمینهٔ اصلاح نژاد مرغ گوشتی به وجود آمده است راندمان سرعت رشد این حیوان از پیشرفت قابل چشمگیری برخوردار گردیده که این عامل خود به‌تنهایی توانسته صنعت پرورش مرغ گوشتی را ازنظر اقتصادی ارزشمند سازد.

افزایش سطح عملکرد رشد درگرو عوامل مختلفی است که میزان مصرف خوراک از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر آن است، زیرا مقدار مصرف دان مرغ گوشتی دارای ارتباط مستقیمی با نرخ رشد و حفظ عملکرد این پرنده می‌باشد. به بیانی دیگر، بازتاب مقدار مصرف دان مرغ گوشتی میزان رشد و تولید گوشتی است که این پرنده از خود بروز می‌دهد.

مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر میزان مصرف دان مرغ گوشتی در یک دوره:

۱- عوامل فیزیولوژیکی:

سن و جنس: سن پرنده به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل فیزیولوژیکی است که بر روی مقدار مصرف دان مرغ گوشتی مؤثر می‌باشد. جوجه‌ها در سنین ابتدایی رشد به دلیل بالا بودن میزان سوخت‌وساز (متابولیسم بدن) و سرعت رشد بیشتر در مقایسه با پایان دوره به میزان بیشتری از خوراک نیاز دارند؛ اما ازآنجایی‌که جوجه در مقایسه با مرغ بالغ وزن کمتری دارد میزان خوراکی را که تغذیه می‌کند کمتر است. همچنین خروس به دلیل متابولیسم بالاتری که در مقایسه با مرغ دارد میزان بیشتری از خوراک را مصرف می‌کند.
میزان فعالیت پرنده: هر چه پرنده دارای فعالیت و تحرک باشد میزان بیشتری از انرژی را مصرف می‌کند که بدن برای تأمین این انرژی اضافی بایستی مقدار دان بیشتری را مصرف نماید.

۲- عوامل محیطی:

دما: طیور از دسته حیوانات خونگرم هستند و فاکتورهای محیطی همانند دما بر روی زندگی آن‌ها بسیار تأثیرگذار است. با افزایش سن و یا وزن مرغ، تولید حرارت هم افزایش می‌یابد لذا بایستی به‌موازات آن دما را کاهش داد تا شیب حرارتی از سمت بدن مرغ به سمت محیط برقرار گردد به همین دلیل دما از ابتدای دوره پرورش که حدود ۳۳ درجه سانتی‌گراد‌است به‌تدریج کاهش می‌یابد تا به ۱۸ الی ۲۲ درجه سانتی‌گراد در انتهای دوره پرورش برسد. زمانی که دمای محیط نگهداری مرغ پایین‌تر از مقادیر استاندارد باشد مرغ از طریق فعالیت عضلانی، جدا شدن گرما از سطح بدن در اثر تماس با بستر، گرما را از دست می‌دهد و گرما وارد محیط می‌شود درنتیجه دمای محیط هم افزایش می‌یابد. به این دفع حرارت از بدن مرغ، دفع حرارت محسوس می‌گویند یعنی به‌طور محسوس محیط را گرم می‌کند.
حال زمانی که دمای محیط از دمای ایده آل بالاتر رود مرغ همانند یک جسم سرد از محیط اطراف گرما می‌گیرد و بدن مرغ گرم می‌شود از طرفی دیگر به دلیل متابولیسم، دمای بدن مرغ بالا می‌رود و به‌نوعی گرمای اضافی حاصل از محیط و متابولیسم بدن بایستی دفع گردد، برای دفع از مکانیسمی تحت عنوان Panting یا له‌له زدن استفاده می‌کند و از این روش خود را خنک می‌نماید؛ اما گاهی اوقات دمای محیط بسیار بالا است و مرغ قادر به دفع حرارت از طرق له‌له زدن نمی‌باشد و مجبور است مکانیسم‌های دیگری را فعال کند که یکی از آن‌ها کاهش مقدار دان مصرفی است. با کاهش خوراک، بدن مرغ گرمای کمتری تولید می‌کند و بدین شیوه می‌تواند با گرمای اضافی مقابله کند.

برنامه نوری: نور محیط در پرورش مرغ‌های گوشتی اهمیت خاصی دارد زیرا نه‌تنها موجب حفظ سلامتی و رشد طیور می‌شود بلکه از اتلاف انرژی و هدر رفتن غذا نیز جلوگیری به عمل می‌آورد. به بیانی دیگر، نور مناسب محیط پرورش سبب می‌شود تا طیور غذای مصرف‌شده را کمتر صرف تولید انرژی نماید. در پرورش مرغ‌های گوشتی از دو رژیم نوری متناوب و مداوم استفاده می‌کنند. در برنامه نوری مداوم از روز تولد تا کشتار، طیور گوشتی در روشنایی هستند تا به‌طور مداوم به آب و خوراک دسترسی داشته باشند و هرروز به‌اندازه یک ساعت خاموشی می‌دهند؛ اما در شرایط خاص همانند تنش گرمایی از برنامه نوری متناوب استفاده می‌گردد در این برنامه به مرغ اجازه داده می‌شود چند ساعت تغذیه کند و سپس چند ساعت خاموشی می‌دهند تا غذای مصرف‌شده هضم گردد.

تهویه: رسالت تهویه تأمین اکسیژن و هوای تازه است. اگر تهویه به‌درستی انجام نگیرد سبب افزایش حرارت سالن، رطوبت بستر، افزایش گازهای سمی همانند سولفید هیدروژن و آمونیاک و شیوع انواعی از بیماری‌ها همانند کوکسیدیوز می‌گردد که نتیجه آن افزایش اتلاف دان، کاهش مصرف خوراک، کاهش رشد و درنهایت ممکن است که سبب بالا رفتن نرخ تلفات شود.

۳- عوامل بیماری‌زا:

در پروسه‌ی یک بیماری و یا عوامل استرس‌زا، ترشح هورمون، متابولیسم و سوخت‌وساز تغذیه‌ای بدن دستخوش تغییراتی می‌گردد این تغییرات تحریک سیستم ایمنی بدن را به دنبال دارد که کاهش میزان پذیرش در مصرف خوراک یکی از اثرات سوء عوامل بیماری‌زا می‌باشد.

۴- عوامل تغذیه‌ای:

تعادل مواد مغذی در جیره: جیره مرغ گوشتی باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که بتواند تمام احتیاجات روزانه این پرنده را برآورده نماید. به‌طورقطع رعایت اصول تغذیه‌ای و نسبت‌های مواد مغذی (انرژی، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی) افزایش تولید را به همراه دارد. اگر تعادل و نسبت مواد مغذی همانند انرژی در جیره غذایی رعایت نگردد و خوراک مصرفی ازنظر انرژی ضعیف باشد پرنده برای این کمبود انرژی مجبور است که خوراک بیشتری را مصرف کند و این یعنی مصرف بیشتر خوراک در قبال رشد کمتر و یا اگر میزان انرژی جیره بیش‌ازحد نیاز پرنده باشد در این وضعیت پرنده میزان دان کمتری مصرف می‌کند و علاوه بر آن ممکن است دچار بیماری‌های متابولیکی مانند سندروم کبد چرب گردد؛ بنابراین نسبت‌های مواد مغذی موجود در جیره یکی از عوامل تأثیرگذار بر روی مقدار مصرف دان مرغ گوشتی است. بدیهی است که در چنین شرایطی اگر این نسبت‌ها رعایت نگردد افزایش هزینه خوراک مرغ گوشتی را به همراه داشته باشد.

شکل فیزیکی خوراک: خوراک طیور گوشتی به سه شکل آردی (مش)، کرامبل و پلت وجود دارد و این مدل از خوراک تأثیر مستقیمی بر روی اشتها و توان تولیدی پرنده می‌گذارد. تغذیه با کرامبل و یا پلت سبب سلب انتخاب از پرنده می‌شود و مجبورند که تمام محتویات غذا را مصرف کنند و بدین ترتیب از گزینش غذاهای درشت و عدم مصرف ذرات ریز که عمدتاً حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند جلوگیری می‌گردد و دان به‌طور یکنواخت در اختیار پرنده قرار می‌گیرد. استفاده از جیره کرامبل به‌ویژه در سنین ابتدایی پرورش به میزان زیادی کمبودهای ناشی از مواد غذایی را کاسته و سبب تحریک اشتها، یک نواختگی رشد و بهبود ضریب تبدیل غذایی می‌شود.

برنامه خوراک دهی

برنامه خوراک مرغ‌های گوشتی بدین‌صورت است که آن‌ها را در طول روز با ۴ یا ۶ وعده خوراک تغذیه می‌نمایند و سپس به مدت ۱ ساعت غذا را از دسترس خارج می‌کنند که اگر این مدت به بیش از چند ساعت افزایش یابد سبب تحریک اشتها و گرسنگی در طیور می‌گردد و پس از در اختیار گذاشتن خوراک باعث هجوم آن‌ها به سمت دان خوری و آبخوری‌ها می‌شود درنتیجه رقابت بین آن‌ها زیاد و به‌تبع آن مقدار مصرف دان هم افزایش می‌یابد.

مقدار خوراک مرغ در روز:

برنامه خوراک‌دهی طیور گوشتی در طول دوره پرورش از یک الگوی پلکانی تبعیت می‌کند و بر اساس نیاز آن‌ها به مواد مغذی به سه دوره پیش دان (آغازین)، میان دان (رشد) و پایان دان (پایانی) تقسیم می‌شود. جدول زیر میزان انرژی و پروتئین را طی دوره‌های مختلف پرورش نشان می‌دهد.

نوع جیره	سن	انرژی (کیلوکالری بر کیلوگرم)	پروتئین (درصد)
آغازین	۰-۱۰ روزگی	۲۹۰۰	۲۱
رشد	۱۱-۲۴ روزگی	۳۰۰۰	۱۹
پایانی	۲۵ روزگی تا کشتار	۳۱۰۰	۱۸

.